مدلی برای مطالعه «دین‌گریزی» در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

برخی اصطلاحات در عین داشتن کاربرد‌های عامیانه، واجدِ بار معنایی روشن و دقیقی هستند و قابلیت آن را دارند که در بحث‌‌های دقیق علمی نیز به‌کار گرفته شوند. در این مقال ضمن تلاش برای بازیابی مفهومی اصطلاح «دین‌گریزی»، نشان داده می‌شود که این تعبیر تا چه حد قادر است منظومه ما را ذیل بحث‌‌های دینداری کامل نماید. دین‌گریزی به‌مثابه مصداقی از تغییرات چهارگانه این حوزه، پدیده‌ای  ‌رو به‌گسترش است و لازم است مطالعات همه‌جانبه‌ای در سطح مفهومی و نظری و میدانی آن صورت گیرد. حاصل کار در اینجا، بازیابی و افراز مفهومی آن بوده است و نیز ارائه مدلی تبیینی به‌منظور فراهم‌آوری مقدمات لازم برای مطالعات میدانی و مداخله در واقعیت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Model for Studying Religious Non-commitment in Iran

نویسنده [English]

  • Alireza Shojai-zand
Assistant Professor, Tarbiat Modares University
چکیده [English]

Some terms, while having popular application, bear a clear and precise semantic load and are capable of being used in precise scientific discussions. Attempts have been made in the present paper to conceptually retrieve the term “religious noncommitment” and also to show how far this expression can complete our system within the framework of the discussions related to religiosity. Religious noncommitment, as a referent of the four changes in this field, is a growing phenomenon and hence it is necessary to launch a comprehensive study about it in conceptual, theoretical and practical fields. The outcome here has been conceptual retrieval and highlighting it as well as offering an explanatory model to prepare the necessary grounds for field studies and intervention in reality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious Following
  • Religiosity
  • Ideology
  • Religion
  • Quasi-Religion
  • New Religious Movements
1. آرون‌، ریمون‌. (1370). مراحل‌ اساسی‌ اندیشه‌ در جامعه‌شناسی. باقر پرهام‌. تهران‌: انتشارات‌ آموزش‌ انقلاب‌ اسلامی‌.
2. استپلویچ، لارنس. (1373). هگلی‌‌های جوان. فریدون فاطمی. تهران: مرکز.
3. بودون، ریمون. (1375). منطق اجتماعی: روش تحلیل مسائل اجتماعی. عبدالحسین نیک‌گهر. تهران: جاویدان.
4. سروش‌، عبدالکریم‌. (1373). قبض و بسط تئوریک شریعت. تهران: صراط.
5. سروش‌، عبدالکریم‌. (1374). درس‌هایی‌ در فلسفه علم‌الاجتماع‌. تهران‌: نشر نی‌.
6. سروش، عبدالکریم. (1378). بسط تجربه نبوی. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
7. سروش، عبدالکریم؛ محمد مجتهدشبستری؛ مصطفی ملکیان و محسن کدیور. (1381). سنت و سکولاریسم. تهران: صراط.
8. شجاعی‌زند، علی‌رضا. (1381). عرفی‌شدن‌ در تجربه مسیحی‌ و اسلامی. تهران‌: مرکز بازشناسی‌ اسلام‌ و ایران‌.
9. شجاعی‌زند، علی‌رضا. (1391). روند‌های شکل‌گیری دینداری. دوفصلنامه علوم اجتماعی. سال نهم. شماره 2.
10. شجاعی‌زند، علی‌رضا. (1392). ذات‌انگاری دین. دوفصلنامه جستارهایی در فلسفه دین. سال دوم. شماره 3. پاییز و زمستان.
11. شجاعی‌زند، علی‌رضا. (1394). دین در زمانه و زمینه ‌مدرن. تهران. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
12. کانت، ایمانوئل. (1380). دین در محدوده عقل تنها. منوچهر صانعی دره‌بیدی. تهران: نقش و نگار.
13. کوزر، لوئیس. (1380). زندگی ‌و اندیشه ‌بزرگان ‌جامعه‌شناسی. محسن ‌ثلاثی‌. تهران‌: علمی‌.
14. مجتهد‌شبستری، محمد. (1379). نقدی بر قرائت رسمی از دین. تهران: طرح نو.
15. مجتهدشبستری، محمد. (1382). تأملاتی در قرائت انسانی از دین. تهران: طرح نو.
16. نیک‌پی، امیر. (1384) «دینداری جوانان». گزارش سخنرانی در انجمن جامعه‌شناسی ایران. http://www.isa.org.ir
17. Bainbridge, W. S. (1997). The Sociology of Religious Movements. New York & London: Routledge.
18. Bellah. R. (1964). Religious Evolution. in: American Sociological Review. 29: 358-374.
19. Berger, P. L. (ed. ) (1999). The De-Secularization of the World: Resurgent Religion and World of Politics. Washington D. C.: Ethics and Public Polity Center.
20. Dobbelaere, K. (1999). Towards an Integrated Perspective of the Processes Related to the Descriptive Concept of Secularization. Washington: Fall. 60 (3): 229-247.
21. Khosrokhavar, F. (2007). The New Religiosity in Iran. Social Compass. 54(3). PP 453-463.
22. McGuire, B. M. (1981). Religion: The Social Context. Wadsworth. California.
23. Wilson, B. & J. Cresswell. (eds.) (1999). New Religious Movements. New York & London: Routledge.
24. Woodhead, L. & P. Heelas. (2000). Religion in Modern Times. Blackwell. Oxford.