دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
درباره فلسفه فرهنگ
7
16
FA
علیاکبر
رشاد
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه تهران و دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
rashad@iict.ir
در این مقاله، پس از اشاره به ضرورت مطالعات فلسفی در باب فرهنگ، تلاش میشود با رویکردی تأسیسی، بهطور فشرده به ده پرسش اساسی درباره فلسفه فرهنگ پاسخ داده شود. از نظر نگارنده، فلسفه فرهنگ عبارت است از «معرفت دستگاهوار برآمده از مطالعه فرانگر ـ عقلانیِ احکام کلی فرهنگ». مقاله با ارائه ساختار تفصیلی محورهای فلسفه فرهنگ که مشحون از مباحث بدیعی است پایان میپذیرد. <br /><br />
فرهنگ,فلسفه فرهنگ,علوم انسانی
http://www.jsfc.ir/article_44036.html
http://www.jsfc.ir/article_44036_1e4c0849caa99c93616e01ccd07ae131.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
گامی برای بهرهگیری از محتوای دین اسلام در پژوهش دینداری
17
40
FA
احمد
فضائلی
استادیار دانشگاه امام حسین (ع)
ahmad.fazaeli@gmail.com
در مجموعه علوم انسانی، یکی از برجستهترین علمها دینشناسی است. یکی از جنبههای بارز این علم نیز مطالعات مربوط به حوزه دینداری است. دینپژوهی در جهان مسبوق بهسابقهای طولانی و تاریخی است، در ایران نیز مخصوصاً پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با توجّه به فرهنگ حاکم بر اجتماع، پژوهشهای فراوانی در این حوزه شکلگرفته است. از آنجا که دین اسلام زیربنائیترین بخش فرهنگی کشور ما را تشکیل میدهد، این مطالعات حائز جایگاه و حساسیّت ویژهای در شاخههای مختلف نظام است. لذا صحّت این مطالعات، مبحثی بسیار مهم و دارای اولویّت است. از آنجا که مبانی و قواعد بسیاری از پژوهشهای دینداری در ایران، متأثّر از پیشینه و مدلهای غربی شکل گرفته، ضرورت بازبینی، واشکافی و داوری نسبت بهآن انکارناپذیر است. این مقاله با بیان نمونههایی از تفاوتهای ریشهای ادیان مسیحی و یهودی با اسلام، نشان میدهد که بدون توجّه به محتوای دین اسلام، امکان انحراف در تبیین دینداری و دینپژوهی بسیار زیاد خواهد بود. هدف این نوشتار، توجه دادن به دریافت بنمایههای دینداری از متن دین اسلام است. در این مقاله، با بیان نمونههایی از ابعاد دینداری مورد توجه اسلام، که با نتایج حاصل از پژوهشهای دینداری غربی همخوانی ندارد، به روشن شدن این بحث کمک شده است. نتیجه اینکه در سنجش دینداری، نباید تفاوت بنیادین ادیان در سایه لفظ مشترک دین مغفول بماند. لازمه اندازهگیری صحیح، غیرانحرافی و معتبر دینداری و راه موفّق اسلامپژوهی، توجه به فراگیری اسلام در تمامی صحنههای زندگی و دریافت معیارها وسنجههای دینداری از متن دین و با همان اوزان و رتبههایی است که در خود دین تعیین شده است. <br /><br />
دینداری,اسلام,سنجش دینداری,دینپژوهی
http://www.jsfc.ir/article_44037.html
http://www.jsfc.ir/article_44037_c76760429c2715b63c2636f1f5296629.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
برازش تجربی مدلهای مفهومی ـ ساختاری از دینداری*
41
60
FA
محمّدرضا
طالبان
استادیار پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
qtaleban@gmail.com
دینداری، مفهومی انتزاعی، چندبُعدی و کثیرالاضلاع است که برای تحقیق علمی و سنجش تجربی باید به جلوههای مشاهدهپذیرش تحویل داده شود. مروری بر پژوهشهای تجربی انجامگرفته در خصوص دین و دینداری نشان میدهد که بهطور کلی دو نوع استراتژی را میتوان برای سنجش تجربی دینداری مشخص نمود. استراتژی اول، شیوه رایج و متعارف در عملیاتیسازی مفاهیم است؛ یعنی، تعیین و تشخیص ابعاد اصلی و سپس، تعیین و تصریح زیربُعدها یا مؤلفهها و در واپسین گام، ارائه معرّفها یا جلوههای مشاهدهپذیر برای سنجش تجربی. استراتژی دوم، معطوف به شناخت ساختارِ ابعاد دینداری است؛ یعنی، از توصیف ساده ابعاد دینداری فراتر رفتن و ارائه یک طرح تبیینی که ارتباط علّی میان ابعاد دینداری را مشخص نماید. <br />قلیلی از دانشپژوهان حوزه دینپژوهی جدا از تعیین ابعاد مرکزی دین و دینداری به بررسی چگونگی نسبت این ابعاد با یکدیگر یا ارائه «مدلی مفهومی ساختاری از دین و دینداری» پرداختهاند. مقاله حاضر تلاش دارد ضمن تشریح چهار نوع مدل مفهومی ساختاری از دینداری، آنها را بهوسیله تکنیک آماری تحلیل کوواریانس ساختاری با دادههای حاصل از «پیمایش ملّی تدیّن اسلامی ایرانیان» مقابله داده تا میزان برازش تجربی هر یک از آنها ارزیابی شده و مشخص گردد که از میان این چهار مدل مفهومی ساختاری از دینداری، مرجحترین مدل از حیث تجربی کدام است. <br /><br />
دین و دینداری,مدل مفهومی ساختاری,اعتقادات دینی,تجربه دینی,تعلق دینی,اعمال دینی,تحلیل کوواریانس ساختاری,لیزرل
http://www.jsfc.ir/article_44038.html
http://www.jsfc.ir/article_44038_13f8ba9f49d657b88402ea6476910e05.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
کاوش نظری در کرسیهای آزاداندیشی
61
85
FA
حامد
حاجیحیدری
استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
h.h.heidari@gmail.com
محمد
ملاعباسی
دانشجوی کارشناسیارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
m.mollaabbasi@mihanmail.ir
با گذشت بیش از ده سال از طرح ایده کرسیهای آزاداندیشی توسط مقام معظم رهبری، دانشگاههای کشور همچنان در محقق ساختن این ایده، ناکام بودهاند. این مقاله میکوشد تا نشان دهد یکی از موانع نظری قابل توجه در سر راه تحقق این ایده، شکاکیتِ معرفتشناسانه به امکان گفتگو در نظریهپردازیهای مدرن از سویی و از میان رفتن وحدت رویه در پرکتیس و اخلاق در فرهنگ مدرنیته، از سوی دیگر بوده است. دانشگاهیان ایرانی نیز بهعنوان کنشگرانی که در صف اول مواجهه با امواج نظری و فرهنگی غرب بودهاند، با جذب بخشی از این حال و هوا، خواسته یا ناخواسته، تمایل چندانی به گفتگو نشان نمیدهند. این مقاله با محور قرار دادن آرای السدیر مکاینتایر، میکوشد تا این مسئله را بکاود. یکی از اصلیترین مسائل مورد توجه مکاینتایر، از میان رفتن امکان گفتگوهای عقلانی در فرهنگ مدرنیته است. او عاطفهگرایی، چه در حوزه نظری و چه در عرصه اجتماعی را دلیل عمدهای برای این مسئله میداند و برای ایجاد امکان دوباره گفتگوی عقلانی، میکوشد تا نظریه عامی از فضائل را بپروراند؛ و اهمیت پرکتیس، تاریخ و سنت را برای تحقق هر گونه گفتگویی خاطر نشان سازد. این مقاله با بهرهگیری از این دستگاه نظری، میکوشد تا در نهایت نشان دهد چگونه بازسازی دوباره مبنای واحدی برای اخلاق و پایبندی به سنت، میتواند شرایط لازم برای تحقق ایده کرسیهای آزاداندیشی را فراهم آورد. <br /><br />
کرسیهای آزاداندیشی,آیتالله سیدعلی حسینی خامنهای,السدیر مکاینتایر,اخلاق,عاطفهگرایی,پل ریکور,چارلز لسلی استیونسن,کاراکتر,مدیر,گفتگو,فضیلت,سنت
http://www.jsfc.ir/article_44039.html
http://www.jsfc.ir/article_44039_6f1f22bc4fc32ba1d665756bf4602a1b.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
مطالعه تحلیلی نهضت معنویتگرایی و ارائه رویکردی برای آموزش عالی معنویتگرا؛ رویکردی اخلاقبنیان
87
110
FA
مسعود
صفایی مقدم
دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
safaei_m@scu.ac.ir
safaei_m@scu.ac.ir
در این مقاله جریان فکری معنویتگرایی و پیام اصلی آن به شیوه تحلیلی مورد ارزیابی میگیرد به این منظور که رویکردی راهگشا برای تدوین برنامههای آموزشی معنویتگرا در مقطع آموزش عالی بهدست آید. لذا نخست، رسیدن به یک مفهوم نسبتاً جامع از معنویتگرایی مد نظر قرار گرفته است. در این راستا، گستره معنایی و تمایز مفهومی آن با برخی عرصههای نزدیک، مثل دین، بررسی شده و نهایتاً بهمنظور ارائه رویکردی مناسب برای تدوین برنامههای آموزشی معنویتگرا در مقطع آموزش عالی، رویکرد یادگیری خدمات رایگان که بههمین منظور طراحی شده، مورد ارزیابی قرار گرفته است و با توجه به مشکلاتی که این رویکرد با آنها مواجه است نشان داده شده که رویکردی که بهنام رویکرد معطوف به دانش اخلاقبنیان از آن نام بردهایم به شکل مناسبتری میتواند از عهده تأمین اهداف نهضت معنویتگرایی در آموزش عالی برآید. علیرغم نگرانیهایی که در جامعه ایران نسبت به این جریان وجود دارد و نیز علیرغم کاستیهایی که این جریان فکری با آنها مواجه است، با استناد به عناصر اصلی جریان معنویتگرایی میتوان اندیشه بنیادین آن را در راستای اهداف و ارزشهای اسلامی ارزیابی کرد و این جریان را یک فرصت جدید تربیتی تلقی نمود. <br /><br />
معنویتگرایی,یادگیری خدمات رایگان,دانش اخلاقبنیان,آموزش عالی
http://www.jsfc.ir/article_44041.html
http://www.jsfc.ir/article_44041_0d7a9027b356fd17e9fe35e7ae9b6109.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
بررسی تطبیقی شاخص تنبلی در ایران و کشورهای جهان و برخی راهحلها
111
134
FA
محمدرضا
جوادییگانه
دانشیار جامعهشناسی دانشگاه تهران
myeganeh@ut.ac.ir
زینب
فاطمیامین
کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی
zeinab.fatemi@gmail.com
مجید
فولادیان
دانشجوی دکترای جامعهشناسی نظری فرهنگی دانشگاه تهران
m.fouladiyan@gmail.com
مقاله حاضر درصدد بررسی تطبیقی میانگین شاخص تنبلی در ایران و 55 کشور جهان، این سؤال اساسی را دنبال میکند که آیا ایرانیان از دیگر کشورهای جهان تنبلترند؟ بههمین منظور شاخص تنبلی ساخته شد تا میانگین این شاخص بین ایران و دیگر کشورها مورد ارزیابی و مقایسه قرار گیرد. این پژوهش در مقام آزمون مدعا و بررسی فرضیات تحقیق، از روش تطبیقی کمی استفاده نموده است و بر مبنای تحلیل ثانویه مجموعه دادههای کمی در سطح جهان، بین سالهای 2005-2006، میانگین تنبلی در ایران را با دیگر کشورهای جهان مورد تحلیل قرار داده است. نتایج نشان میدهند که بر اساس شاخص ساخته شده در این تحقیق میزان تنبلی ایرانیان از متوسط جهانی بیشتر است و تنها کشورهای عربی بیش از ایرانیان دچار تنبلیاند و رتبه اول تنبلی در جهان را دارند. در انتها نیز تلاش شده تا برخی راهکارهای فردی و جمعی تنبلی نیز بیان شود. <br /><br />
تنبلی فردی,تنبلی اجتماعی,مطالعه تطبیقی
http://www.jsfc.ir/article_44042.html
http://www.jsfc.ir/article_44042_1cd72cf4bc085e7bda93071f87776c9e.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
سنجش رابطه جامعهپذیری در دانشگاه با انگیزش تحصیلی دانشجویان
135
157
FA
امیر
رستگارخالد
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد
amir_rastegarkhaled@yahoo.com
تحقیق حاضر با عطف توجّه به رویکردهای نظری و پژوهشهایی تجربی که به جنبههای غیرآموزشی فرآیند تحصیل و تأثیر آنها بر پیامدهای تحصیلی تأکید داشتهاند، سازمان یافته است. بدین اعتبار با تأکید بر مفاهیمی نظیر دلبستگی تحصیلی، احساس اشتراک، کنترل تحصیلی و بهطور کلی ساز و کارهایی که دانشجویان برای انطباق و بهویژه سازگاری روانی ـ اجتماعی با دانشگاه بهکار میبرند، تأثیر جامعهپذیری دانشگاهی بر انگیزش تحصیلی دانشجویان بررسی شده است. <br />در پژوهش حاضر با استفاده از دو پرسشنامه انگیزش تحصیلی (AMS) مبتنی بر نظریه خودمختاری و پرسشنامه تاکتیکهای جامعهپذیری در دانشگاه بر پایه آراء وایدمن، بوگلر و سامیچ، رابطه بین دو متغیر مذکور بررسی میشود. <br />نمونه این تحقیق را 307 نفر از دانشجویان شاغل به تحصیل در غالب رشتههای تحصیلی دانشگاه شاهد (اعم از پزشکی و غیرپزشکی) تشکیل میدهند. <br />نتایج تحقیق بهطور کلی رابطه معنیدار بین نوع انگیزه تحصیلی با سنخ جامعهپذیری دانشگاهی و نقش تعدیلکننده متغیر جنسیّت در این رابطه را تأیید میکند. این نتایج نشان میدهد که بیشترین میزان پیشرفت تحصیلی در بین دانشجویانی مشاهده میشود که انگیزش تحصیلی آنها درونی و سنخ جامعهپذیریشان علمگرایانه است، این رابطه بین دخترها قویتر است، در حالی که کمترین میزان پیشرفت تحصیلی مربوط به دانشجویانی است که بیانگیزه و جامعهپذیریشان نیز دانشجوییگرایانه است. این رابطه بین پسرها قویتر است. <br /><br />
انگیزش تحصیلی,جامعهپذیری دانشگاهی,دلبستگی تحصیلی,آموزش عالی,دانشجویان
http://www.jsfc.ir/article_44043.html
http://www.jsfc.ir/article_44043_567a202492fac7934262d2bd9341c5bc.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
بررسی تأثیر سرمایه اقتصادی بر شادی جوانان
159
182
FA
حمید
دهقانی
دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه اصفهان
dehghan_hamid@yahoo.com
فاطمه
اکبرزاده
کارشناس ارشد جامعهشناسی دانشگاه مازندران
irandokhtakbarzadeh@yahoo.com
غلامرضا
خوشفر
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه گلستان
khoshfarf@yahoo.com
رسول
ربانی
استاد جامعهشناسی دانشگاه اصفهان
rarabani@ltr.ui.ac.ir
اکثر افراد بر این باورند که داشتن ثروت و شغل پردرآمد میتواند شادی و رضایت آنها از زندگی را افزایش دهد. وجود شادی و تأثیر سرمایه اقتصادی بر آن، برای جوانان که بیشترین تعداد گروه سنی جامعه را تشکیل میدهند و سرمایههای آینده جامعه بهشمار میروند، بهمراتب پررنگتر و بااهمیتتر است. از اینرو، این تحقیق به مطالعه رابطه سرمایه اقتصادی با شادی جوانان شهر بابلسر میپردازد. روش پژوهش در این تحقیق پیمایشی است. بدین منظور نمونهای 380 نفری از افراد 15 تا 29 سال شهر بابلسر بهطور تصادفی انتخاب شدهاند. یافتههای تحلیل چندمتغیره نشان دادند که رابطه متغیرهای جنسیت وضعیت تأهل و تحصیلات با شادی معنیدار نیست. در حالیکه متغیرهای سرمایه اقتصادی و اشتغال با شادی رابطه معنیداری دارند ولی فقط هفت درصد میزان شادی را تبیین میکنند. لذا علیرغم تصور عمومی، میزان تأثیرگذاری سرمایه اقتصادی بر شادی ضعیف است. سهم ضعیف سرمایه اقتصادی در تبیین شادی را میتوان چنین توضیح داد که پول به تنهایی نمیتواند در شادی افراد تأثیر زیادی داشته باشد. محققان در این رابطه معتقدند که اولاً افراد خیلیزود به سطح درآمد خود عادت میکنند. دوماً اکثر مردم درآمد و دارائی خود را با درآمد و دارائی دیگران مقایسه میکنند و دلیل سوم این است که انسان نیازهایی دارد که با پول قابل مقایسه و خریداری نیست. <br /><br />
شادی,سرمایه اقتصادی,جوانان,بابلسر
http://www.jsfc.ir/article_44044.html
http://www.jsfc.ir/article_44044_539b9bcf8ba324ccb8bd4ca7e2680c87.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
نقش مکانیزمهای توانمندساز سازمانی در استقرار فرآیندهای مدیریت دانش
183
200
FA
محمود
ابوالقاسمی
استادیار دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی
m-abolghasemi@sbu.ac.ir
صالح
رشید حاجی خواجهلو
کارشناس ارشد مدیریت و برنامهریزی آموزش عالی دانشگاه شهید بهشتی
u_beheshti_rashid@yahoo.com
سیدمحمد
احمدی
دانشجوی کارشناسیارشد آموزش بزرگسالان دانشگاه شهید بهشتی
ahmadi6684@gmail.com
هدف این پژوهش بررسی نقش مکانیزمهای توانمندساز سازمانی در استقرار فرآیندهای مدیریت دانش در دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی بوده است. شیوه این پژوهش، با توجه به هدف و ماهیت آن، کاربردی و از نوع توصیفی - همبستگی است. جامعه آماری پژوهش کارکنان دانشگاه تربیت دبیر شهید رجاییاند که تعداد 108 نفر از آنها به شیوه نمونهگیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار جمعآوری اطلاعات دو پرسشنامه مکانیزمهای توانمندساز سازمانی و فرآیندهای مدیریت دانش است. یافتههای پژوهش نشان داد که، رابطه بین مکانیزمهای توانمندساز سازمانی، فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی با فرآیندهای مدیریت دانش مثبت و معناداراست و بین ساختار سازمانی با فرآیندهای مدیریت دانش رابطه معناداری وجود ندارد. نتایج بهدست از آمده از تحلیل رگرسیون گام به گام نشان داد که، از میان سه مکانیزم توانمندساز فناوری اطلاعات، ساختار سازمانی و فرهنگ سازمانی، فناوری اطلاعات و فرهنگ سازمانی به ترتیب بیشترین سهم را در استقرار فرآیندهای مدیریت دانش داشتهاند. <br /><br />
فرآیندهای مدیریت دانش,توانمندسازهای سازمانی
http://www.jsfc.ir/article_44045.html
http://www.jsfc.ir/article_44045_2284351b6d7d2f790c21aac64d04913d.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
4
شماره 13-12
2011
05
22
بررسی فرهنگ سازمانی شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان
201
216
FA
حامد
مخبردزفولی
کارشناس ارشد مدیریت اجرایی
mokhberh@yahoo.com
غلامرضا
عباسی
کارشناس ارشد روانشناسی
gh.abbasi51@yahoo.com
شناخت فرهنگ سازمانی یکی از بهترین ابزارها در دست مدیران در جهت شناخت هرچه بهتر محیط و شرایط سازمان و مسائل و اولویتهای آن و نیز فضای فکری و عوامل مؤثر بر عمل کارکنان در جهت بهبود شرایط و حرکت به سمت نقطه مطلوب است. هدف پژوهش حاضر بررسی فرهنگ سازمانی شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان بر اساس مدل دنیسون است. این پژوهش با روش توصیفی مقطعی در تابستان 1390 صورت پذیرفته است. جامعه آماری آن اعضا و کارکنان شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان و حجم نمونه آن بالغ بر 30 نفر و برابر با کل جامعه آماری مذکور میباشد. دادهها با کمک پرسشنامه و با روش پیمایش جمعآوری شده است. پرسشنامه تحقیق بر اساس پرسشنامه استاندارد دنیسون و بر اساس ابعاد چهارگانه درگیر شدن در کار، سازگاری، انطباقپذیری و مأموریت یا رسالت طراحی گردیده است. <br />بر اساس یافتههای تحقیق بیشترین امتیازحاصل شده در میان ابعاد چهارگانه فرهنگ سازمانی، مربوط به بعد سازگاری و کمترین امتیاز متعلق به بعد درگیری در کار بوده است. بهطور کلی بر اساس یافتههای تحقیق، فرهنگ سازمانی در شورای فرهنگی ـ اجتماعی زنان در حد متوسط ارزیابی گردیده است. <br /><br />
فرهنگ,فرهنگ سازمانی,مدل دنیسون,شورای فرهنگی اجتماعی زنان
http://www.jsfc.ir/article_44046.html
http://www.jsfc.ir/article_44046_061efbf9840b3790ec2d4b7282b9aa3c.pdf