دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
8
29
2015
06
01
روششناسی تهیه ارزیابی فرهنگی ـ اجتماعی برای طرحهای اقتصادی
7
35
FA
مرتضی
درخشان
دانشجوی دکتری علوم اقتصادی دانشگاه اصفهان
m.derakhshan@ase.ui.ac.ir
مهدی
طغیانی
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان
m.toghyani@ase.ui.ac.ir
یکی از مسائلی که همواره در اجرای طرحهای اقتصادی وجود دارد، تبعات اجتماعی و فرهنگی همراه آنها است. ارزیابیهای اجتماعی در دهههای اخیر بهصورت جدی در دنیا مطرح شده ولی ارزیابی فرهنگی هنوز در گامهای آغازین راه است. در این پژوهش با استفاده از جستجوی کتابخانهای و مصاحبه و استفاده از روش طوفان مغزی در جلسات کارشناسی با حضور نخبگان علمی و اجرایی، فرایند ارزیابی طراحی و ارائه خواهد شد. برای این منظور با طراحی و پیشنهاد شاخصهای فرهنگی ـ اجتماعی بومی، زمینهای برای محاسبه و وزندهی و برآوردسازی فرهنگی ـ اجتماعی برای هر طرح فراهم میشود و با ارائه روشی آماری برای تلفیق نتایج گزارش امکانسنجی در زمینههای توجیه اقتصادی و میزان برآورد الزامات فرهنگی و اجتماعی در طرحها، روشی عملیاتی برای ارزیابی فرهنگی اجتماعی ارائه خواهد شد. نتایج حاکی از آن است که برخی از پروژههایی که در ارزیابی اقتصادی توجیه دارند، در مجموع با ارزیابی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی توجیه اجرایی پیدا نخواهند کرد و بالعکس.
تأثیر اجتماعی طرح,مطالعات اجتماعی ـ فرهنگی,ارزیابی اقتصادی,امکانسنجی
http://www.jsfc.ir/article_15064.html
http://www.jsfc.ir/article_15064_159706f54e2069109120b186892ad14c.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
8
29
2015
06
01
واکاوی مفهومی فرانظریهپردازی با تأکید بر چالشها و الزامات آن در جامعهشناسی ایران
37
60
FA
ابراهیم
اخلاصی
استادیار جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبایی
eb.ekhlasi@gmail.com
عطیه
خاکسارفرد
دانشجوی دکتری جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبایی
attihe_khaksarfard@yahoo.com
مقاله حاضر میکوشد، چشماندازهای فرانظریهپردازی را ایضاح و اهمیت مطالعات فرانظری و پارادایمشناسی را در کارآمدتر ساختن نطریههای جامعهشناسی در بستر جامعه ایرانی تحلیل نماید. پرسش اصلی مقاله این است که عوامل پراکندگی و جمع ناپذیری نظریههای جامعهشناسی کداماند و چگونه میتوان آنها را مرتفع نمود؟ «توجه به تأثیرات حاصل از عوامل فرهنگی، اجتماعی، روانشناختی و فکری در تکوین آراء جامعهشناختی»، «نقد مقومات بنیادین سازنده نظریههای جامعهشناسی» و «تعمیق گفتمان فرانظریهپردازی» از اهم محورهای اساسی در پاسخ نظری به سؤال مذکور است. به استناد یافتههای مقاله، در جریان اصلی جامعهشناسی حد یقف فرانظریهپردازی غالباً محدود به مرزهای «عقل خودبنیاد» و تعینات آن در زیست جهان مدرن میباشد؛ بهطور متقابل، در فرانظریهپردازی مبتنی بر هستیشناسی، انسانشناسی و معرفتشناسیِ برخاسته از متافیزیک توحیدی، متعاقب تعاریفِ «عقلی و وحیانی» از علم، مضیقههای نظری حاصل از تلقی سکولار از جامعه، انسان و معرفت، برطرف و زمینه مناسب برای گذار از تشتتهای فعلی در نظریههای جامعهشناسی و رسیدن به وحدت نظری در سطح مفروضات بنیادین سازنده نظریهها تأمین میگردد.
فراتحلیل,فرانظریه,فراجامعهشناسی,بازاندیشی,معرفتشناسی,متافیزیک
http://www.jsfc.ir/article_15065.html
http://www.jsfc.ir/article_15065_1170dfb5d9da07b561652ec565d723b1.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
8
29
2015
06
01
مبانی روششناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی؛ مورد مطالعه: تأثیرات مدرنشدن بر خانواده ایرانی
61
91
FA
سهیلا
صادقی فسایی
دانشیار گروه جامعهشناسی دانشگاه تهران
ssadeghi@ut.ac.ir
ایمان
عرفانمنش
دانشجوی دکتری جامعهشناسی فرهنگی دانشگاه تهران
iman.erfanmanesh@gmail.com
بهکارگیری روش پژوهش اسنادی یکی از ویژگیهای عمده روششناختی در پژوهشهای علوم انسانی، بهویژه مطالعات جامعهشناختی با بُرد کلان، بهشمار میرود. استفاده نظامیافته و هدفمند از روش اسنادی، مستلزم آگاهی از زمینه معرفتشناختی و جنبههای تکنیکی آن است. منابع و اسناد مطالعاتی بهمثابه ابزاری برای پی بردن به معانی، مقاصد و انگیزههای کنشهای عاملان اجتماعی و اطلاع از پدیدههای اجتماعی تلقی میشوند. این مقاله تلاش میکند تا امکان معرفی روش اسنادی را فراتر از یک تکنیک صرف با شفافسازی جایگاه این روش در میان روشهای پژوهشی مشابه فراهم نماید. از اینرو، علاوه بر بیان انواع، ویژگیها، کاربردها، شاخصههای تکنیکی و اعتبار روش اسنادی، نحوه اجرای آن در پنج مرحله نظاممند با ارائه مثالی درباره تأثیرات مدرنشدن بر تغییرات خانواده ایرانی، بهعنوان مورد مطالعاتی و بهمنزله راهنمایی عملی، معرفی شده است.
روششناسی,روش پژوهش اسنادی,مطالعات با بُرد کلان,پارادایم تفسیری,روش کیفی
http://www.jsfc.ir/article_15066.html
http://www.jsfc.ir/article_15066_85596675920158ac30c357262fd3b30d.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
8
29
2015
06
01
اصول و روشهای تعامل با دیگری؛ برگرفته از مبانی انسانشناختی مکتب اسلام
93
119
FA
محمدشریف
طاهرپور
دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد
m.s.taherpour@gmail.com
طاهره
جاویدی کلاته جعفرآبادی
دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه فردوسی مشهد
tjavidi@ferdowsi.um.ac.ir
خسرو
باقری
استاد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران
khbagheri@ut.ac.ir
حسن
نقیزاده
دانشیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه فردوسی
naghizdeh@ferdowsi.um.ac.ir
استنباط اصول و روشهای تعامل با دیگری براساس مبانی انسانشناختی مکتب اسلام، هدف اصلی مقاله حاضر است و برای نیل به این هدف، روش استنتاج منطقی مورد استفاده قرار گرفته است. درباره موضوع تعامل با دیگری، تاکنون رویکردهای مختلفی از قبیل رویکرد جامعه مدنی، دیگرگرایی لویناس و عدمخشونت معنوی بهمنصه ظهور رسیدهاند. در مقابل این رویکردها، رویکرد دیگرگرایی اعتدالی براساس آموزههای اسلام قابل طرح است. سؤال این است که آیا با نظر به رویکرد دیگرگرایی اعتدالی و مبانی انسانشناختی مکتب اسلام میتوان اصول و روشهای متفاوتی را برای چگونگی ارتباط با سایرین استنباط نمود؟ بهمنظور پاسخ به این سؤال، ابتدا مبانی انسانشناختی اسلام براساس قرآن کریم و تفسیر المیزان مورد بررسی قرار گرفتهاند و سپس براساس آن، اصول و روشهایی برای چگونگی تعامل مناسب با دیگری ارائه شده است. برخی از مبانی انسانشناختی مکتب اسلام عبارتاند از کرامت رحمانیه، حب ذات متعالی و عقلانیت. همچنین برخی از اصول و روشهای تعامل با دیگری عبارتاند از تکریم انسان، گفتگو، نوعدوستی، بخشایش درحین قدرت، داشتن سعهصدر برای گفتگو، داشتن رقت قلب و دوری از خشونت.
تعامل با دیگری,مسئولیت در قبال دیگری,دیگرگرایی اعتدالی
http://www.jsfc.ir/article_15067.html
http://www.jsfc.ir/article_15067_50466cbd602aee177b930f9bc809a4de.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
8
29
2015
06
01
ارزشهای فرزندپروری مادرانکودکان 3 تا 5 ساله؛ مطالعهای پدیدارشناسانه
121
148
FA
مریم
حلیساز
دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
maryamholisaz@gmail.com
محمدعلی
مظاهری
استاد دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
mazaheri45@gmail.com
لیلی
پناغی
دانشیار پژوهشکده خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
lpanaghi@yahoo.com
فریبا
حسنی
استادیار گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
hassai.fariba@yahoo.com
شناختهای فرزندپروری در فرهنگهای مختلف تا حدی متقاوت است. یکی از اجزای مهم این شناختها، ارزشهای فرزندپروری است. هدف این پژوهش بررسی ارزشهای فرزندپروری مادران کودکان 3 تا 5 ساله است. پژوهش حاضر، مطالعهای کیفی از نوع پدیدارشناسی است. این پژوهش با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته و نمونهگیری هدفمند انجام گرفته است. 15 مادر دارای کودک 3 تا 5 ساله ساکن در شهر تهران، دیدگاههای خود را پیرامون ارزشهای فرزندپروری بهبحث گذاشتند. مکالمات ضبط و سپس با استفاده از روش کلایزی مورد تحلیل قرار گرفت. طی این پژوهش، پنج مضمون اصلی که هرکدام حاوی مضامین فرعی متعددی میباشند استخراج شد. مضامین اصلی عبارتاند از: در نظر دیگران مقبول بودن، داشتن ارزشهای انسانی، جایگاه خاص برای والدین قائل بودن، داشتن گرایشهای مذهبی و به ارزشهای فرهنگی باور داشتن. در زمینه علت اهمیت ارزشهای بیانشده، پاسخهای مادران حول دو محور «تنها نماندن» و «آرامش در زندگی» بود. بهنظر میرسد مادران اعتقاد دارند اگر فرزندانشان دارای ارزشهای مورد نظر باشند، در زندگیشان آرامش را تجربه کرده و تنها نخواهند ماند.
فرزندپروری,ارزش,مادر,خانواده ایرانی
http://www.jsfc.ir/article_15068.html
http://www.jsfc.ir/article_15068_291dbc71b051ddfc4689b63d4c4b9eb6.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
8
29
2015
06
01
مطالعه تجربیات اساتید و دانشجویان دانشگاه تبریز از توجه به اخلاق پژوهش؛ مطالعهای پدیدارشناسانه
149
178
FA
یوسف
ادیب
دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز
yousef-adib@yahoo.com
اسکندر
فتحی آذر
استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز
e-fathiazar@tabrizu.ac.ir
سمیه
مولا قلقاچی
دانشجوی دکتری برنامهریزی درسی دانشگاه تبریز
molasomayyeh@yahoo.com
بهرغم رشد چشمگیر پژوهشها در عرصههای گوناگون، کمتوجهی به اخلاق پژوهش در مقاطع تحصیلی و درجات علمی بالا مشاهده میشود. بر این اساس پژوهش حاضر بهتوصیف تجربیات اساتید و دانشجویان از توجه به اخلاق پژوهش میپردازد تا تصویر روشنی از سوء رفتارها و عوامل زمینهساز تخلفات در حوزه پژوهشهای آموزش عالی ارائه نماید. پژوهش حاضر بهشیوه کیفی و پدیدارشناسی با نمونهگیری هدفمند و بهوسیله مصاحبه ژرفنگر با 19 نفر از اساتید و دانشجویان دکتری انجام گرفت. مصاحبهها ضبط شدند و بهروش استرابرت و کارپنتر (2003) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. جهت افزایش دقت و استحکام، بررسی دقیق و مشاهده مداوم در تمام مراحل پژوهشی، نظرات تکمیلی همکاران و مرور و بازنگری دستنوشتهها توسط مشارکتکنندگان مدنظر قرار گرفت. یافتههای حاصل از تجربیات اساتید و دانشجویان در خصوص اخلاق پژوهش در شش مضمون اصلی «سوء رفتارها در پژوهش»، «فشارهای محیطی»، «ویژگیهای فردی»، « فقدان مدیریت و راهنمایی»، «نظام آموزشی» و «عواقب و پیامدها» و چندین مضمون فرعی خلاصه گردید. یافتههای حاصل از مطالعه میتواند تصویری روشن از تجربه اساتید و دانشجویان از اخلاق پژوهش ارائه نماید.
اخلاق پژوهش,تجارب اساتید و دانشجویان,پدیدارشناسی,آموزش عالی
http://www.jsfc.ir/article_15069.html
http://www.jsfc.ir/article_15069_02ff5279fdc5e3f441ab77b584ce63e8.pdf
دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی
فصلنامه علمی پژوهشی راهبرد فرهنگ
2008-3696
8
29
2015
06
01
ارزشها، نگرشها و الگوهای کنش جوانان در خصوص همسرگزینی و روابط پیش از ازدواج؛ مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاههای استان خراسان رضوی
179
212
FA
مژگان
عظیمیهاشمی
استادیار پژوهش گروه علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی مشهد
mozhgan.azimi@yahoo.com
فائزه
اعظمکاری
پژوهشگر گروه علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی مشهد
fzh.azmkr@gmail.com
معصومه
بیگناه
پژوهشگر گروه علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی مشهد
masoomehbigonah@yahoo.com
فاطمه
رضامنش
پژوهشگر گروه علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی مشهد
n_rezamanesh@yahoo.com
مسئله اصلی نوشتار حاضر شناسایی ارزشها، نگرشها و کنشهای نسل جوان دانشجو در شیوههای همسرگزینی و روابط پیش از ازدواج و واکاوی میزان همسویی ارزشها، نگرشها و کنشهای مذکور با نسل پیشین است. روش تحقیق کمی و پیمایشی است که باتوجه به عمق و حساسیت موضوع مطالعه، مطالعات اکتشافی و مصاحبههای کیفی عمیق، پیشزمینه طرحریزی و اجرای پیمایش قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش دانشجویان دانشگاههای استان خراسان رضویاند که بااستفاده از شیوه نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای تعداد 1400 نفر بهعنوان حجم نمونه درنظر گرفته شدهاند. یافتههای مطالعه حاضر مؤید تفاوتهای بیننسلی و دروننسلی درمورد ارزشهای همسرگزینی و رابطه با جنس مخالف است. دانشجویان بهطور مشهودی تمایل دارند، همسرشان را خودشان انتخاب کنند. نزدیک به یکسوم نسل جوان دوستی دو جنس مخالف را نمیپذیرند که این نسبت در نسل قبل حدوداً دو برابر (57/3 درصد خانوادههای آنان) است. نیمی از جوانان با شرایط خاص و بقیه بهراحتی این روابط را میپذیرند که بررسیهای عمیقتر نشان داد این نسبتها هم مؤید تفاوتهای بیننسلی و هم دروننسلی در مورد این موضوع است. نتایج در خصوص نوع رابطه با جنس مخالف حاکی از شکاف و قطبیشدن ارزشی در نسل جوان دانشجو است. همچنین تفاوت معنیدار بیننسلی نیز در این مورد وجود دارد. 40 درصد از جوانان دانشجو، علاوه بر نگرش مثبت به دوستی با جنس مخالف، این دوستی را در عمل تجربه کردهاند.
ارزش,نگرش,کنش,روابط قبل از ازدواج,همسرگزینی
http://www.jsfc.ir/article_15070.html
http://www.jsfc.ir/article_15070_21869aab56527fb82a5d9dea866223cd.pdf