ORIGINAL_ARTICLE
تباریابی رخدادِ «انقلاب فرهنگی در دانشگاهها»؛ بر مبنای همسویی انتقادی روندهای کلان فرهنگی دوره ماقبل انقلاب اسلامی
این مقاله به بررسی روندهای ماقبل انقلابی مؤثر بر وقوع رخداد «انقلاب فرهنگی در دانشگاهها» (1359) اختصاص دارد. برخلاف تصور رایج که این رخداد را محصول کشاکش سیاسی نیروهای رقیب در دوره اولیه مابعد انقلاب اسلامی دانسته و آن را همچون واقعهای فاقد ضرورت اجتماعی و یک کنش سیاسی صرف فارغ از وجوه نظری معرفی میکند، از قضا این مقاله نشان میدهد که واقعه «انقلاب فرهنگی در دانشگاهها» نقطه نهایی و اوج یک مطالبه عمومی است که مدتها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 1357 نیاز و ضرورت آن در بین نیروهای اجتماعی و حتی در میان نخبگان آموزشی اواخر دوره پهلوی دوم، البته در سطح و مرتبه متفاوتی وجود داشته است. این نیروها به انحاء متفاوت اعم از تأثیرپذیری از خودانتقادیهای غرب در دوره مابعد جنگ جهانی دوم، یا بهدلیل مشکلات و مسائل نظام آموزشی و دانشگاهی کشور، نسبت به «علم جدید» و نظامات علمی و دانشگاهی انتقاد و اعتراض داشتهاند. این مواضع انتقادی گاه بهطور عینی خود را در برنامههایی نظیر «انقلاب آموزشی» یا «آموزش اسلامی» نشان داده است و گاه در قالب ایدههای ذهنی نظیر «علم بومی»، «علم قدسی»، «علم متعهد» و نظیر آن در میان نخبگان فکری مطرح شده و ذهنیت تحول در نظام علمی ـ آموزشی در آستانه وقوع انقلاب اسلامی را قوت بخشیده است. مقاله نشان خواهد داد که وقوع انقلاب اسلامی و نیروی برآمده از آن، بنا به ماهیت اسلامی انقلاب و نوع و تنوع نیروی سیاسی درگیر در آن، این خواست عمومی را در سطح و مرتبه بالاتر با جهتگیری متفاوتی پیگیری کرده که ظهور اولیه آن در واقعه «انقلاب فرهنگی در دانشگاهها» و نهادسازیها و سیاستگذاریهای آن بوده است. برای تباریابی و شناسایی این روندهای فرهنگی و اجتماعی اثرگذار، از شیوه کار فوکو استفاده شده است.
http://www.jsfc.ir/article_47772_ba8c9f62485c242418f1786ef55dd14a.pdf
2017-05-22
7
50
انقلاب فرهنگی در دانشگاهها
انقلاب آموزشی
آموزش اسلامی
علم متعهد
علم اسلامی
علم بومی
انقلاب فرهنگی در چین
اسلامیسازی معرفت
قاسم
زائری
qasem.zaeri@gmail.com
1
استادیار گروه جامعهشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
حاجیه
محمدعلیزاده
hj.mohammadalizadeh90@gmail.com
2
کارشناسیارشد جامعهشناسی دانشگاه شاهد
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
مطالعه تجربی روندهای شکلگیری دینداری
مقاله حاضر به آزمون تجربی یک گونهشناسی از روندهای شکلگیری دینداری پرداخته است. به دلیل آنکه هدف پژوهش، بررسی قابلیتهای مفهومی و بررسی امکان سنجش این موضوع و ارزیابی ابزارهای شناسایی بود و قصد تعمیم نتایج آن به جامعه آماری خاصی وجود نداشت از نمونهگیری سهمیهای استفاده شد. از یازده مسیری که در مقاله مرجع این پژوهش (شجاعیزند، 1391) معرفی شده، تنها سنجش پنج مسیر با روش پیمایش و ابزار پرسشنامه امکانپذیر بود. لذا به همان مسیرها اکتفا شد. این مسیرهای پنجگانه، از چهار جنبه «نخستین تماس با دین»، «بسط دینداری»، «دیندارشدن پس از توقف» و «ترجیحات» در بین نمونه انتخابی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از گردآوری و استخراج دادهها نشان داد که در نخستین تماس با دین و بسط دینداری، الگوی «دیندارشدن عملی» و الگوی «منطقی ـ عقلائی» بیشترین فراوانی را دارد. در سطح دیندارشدن بعد از توقف اما، الگوهای «منطقی ـ عقلائی» و «اتفاق باشکوه» بیشترین فراوانی را دارند. در سطح ترجیحات نیز الگوی «انتخابگرانه» و «دیندارشدن عملی» بیشترین فراوانی را دارد. از بررسی روابط همبستگی میان متغیرهای زمینهای و نحوه دیندارشدن نیز سیزده رابطه معنادار بهدست آمد و نشان داد که وضع مذهبی خانواده بیشترین رابطه را با نحوه دیندارشدن دارد.
http://www.jsfc.ir/article_47773_2fb86fab41ea072cc9dd8b9f7c45ebc1.pdf
2017-05-22
51
72
شکلگیری دینداری
درگیرشدن دینی
بسط دینداری
جامعهپذیری دینی
التزام دینی
فرشید
شعبانی
farshid.sh36@gmail.com
1
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس
LEAD_AUTHOR
علیرضا
شجاعیزند
shojaeez@modares.ac.ir
2
استادیار دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
بهاره
آروین
bahare.arvin@gmail.com
3
استادیار دانشگاه تربیت مدرس
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی تجربی تفاوت دینداری در دو ساختار شهری و روستایی
هدف پژوهش حاضر آزمون این تصور غالب در جامعهشناسی بوده است که شهر و روستا بهمثابه قلمروهای محیطی مدرنیسم و سنتگرایی تأثیرات متفاوتی بر دینداری اعضایشان میگذارند. براساس مباحث مربوط به ویژگیها و تمایزهای جامعهشناختی شهر و روستا و با طرح استدلالهای اقامهشده در نظریههای عرفی شدن در جامعهشناسی دین، دو فرضیه استنتاج شد مبنی بر آنکه اولاً، میانگین دینداری در روستا بیش از شهر و ثانیاً، واریانس دینداری در روستا کمتر از شهر است. این فرضیات در قالب یک پژوهش پیمایشی در میان 200 خانوار روستایی و 200 خانوار شهری در استان اردبیل مورد آزمون تجربی قرار گرفت. یافتههای تحقیق نشان داد که تمایز چندانی میان دینداری شهرنشینان با دینداری روستانشینان وجود ندارد و فقط در ابعاد مناسکی، دینداران شهرنشینان، بیشتر از روستائیان است. در مجموع، شواهد محکمی برای تأیید فرضیات تحقیق بهدست نیامد.
http://www.jsfc.ir/article_47776_05087838278e650a9daba0bd7d43637b.pdf
2017-05-22
73
96
شهر
روستا
دینداری
عرفی شدن
مدرنیسم
سنتگرایی
محمدرضا
طالبان
qtaleban@gmail.com
1
استادیار گروه جامعهشناسی انقلاب پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
LEAD_AUTHOR
صداقت
شفیعزاده حور
shafizadehhor@gmail.com
2
کارشناس ارشد جامعهشناسی پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
ابعاد و مؤلفههای تحول در علوم انسانی در اندیشه مقام معظم رهبری و دلالتهای آن بر علوم انسانی مطلوب جمهوری اسلامی
علوم انسانی کنونی همانند دیگر علوم مدرن، محصول اندیشهای است که در اواخر قرن شانزدهم و اوایل قرن هفدهم میلادی در دوره «روشنگری» شکل گرفت. این علوم تا پیش از انقلاب اسلامی، با همین ویژگی و پیشینه بهتدریج به ایران وارد و به دانشجویان عرضه شد. اما انقلاب اسلامی، طلیعهدار اندیشهای مبتنی بر مبانی دینی و پایبند به ارزشهای اسلامی بود. روشن است که چنین دیدگاهی علوم انسانی مدنظر خود را میطلبد. با توجه به اینکه خطمشیگذاری برای هر مسئلهای، مستلزم شناخت ابعاد و مؤلفههای آن است، لذا اندیشههای مقام معظم رهبری بهعنوان اندیشمندی اسلامی که از قبل از انقلاب تاکنون در این راستا، تلاش کردهاند، میتواند زمینه خوبی برای استخراج مدل مفهومی تحول در علوم انسانی باشد. در این مقاله با بهرهگیری از روش نظریهپردازی داده بنیاد بهتحلیل 38 سخنرانی و 6 نامه مکتوب از ایشان پرداخته شد و در نهایت پنج مقوله اصلی استخراج گردید. پس از آن از طریق تمسک به دلالت التزامی گزارههای انتقادی و راهکاری مقام معظم رهبری، ویژگیهای نهاد علوم انسانی مطلوب جمهوری اسلامی نیز در سه بعد ساختار، محتوا و کنشگران بهدست آمد. همراهی علم و دین، توجه ویژه به علوم انسانی اسلامی، بهبود شیوههای آموزشی و فعالیتهای پژوهشی متناسب از ویژگیهای ساختاری مطلوب؛ اعتماد بهنفس، نوآوری، اسلامگرایی، انگیزه و استعداد بالا از ویژگیهای نیروی انسانی مطلوب و در نهایت، اسلامی بودن و بومی بودن از ویژگیهای محتوای مطلوب علوم انسانی است.
http://www.jsfc.ir/article_47779_777e32396507a5036ede346cff7952a2.pdf
2017-05-22
97
124
علوم انسانی
تحول در علوم انسانی
مقام معظم رهبری
خطمشیگذاری علم
تئوریپردازی دادهبنیاد
حسین
قلیپور
hghpor@gmail.com
1
دانشجوی کارشناسیارشد معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیهالسلام
LEAD_AUTHOR
علیرضا
چیتسازیان
achitsazian1361@gmail.com
2
استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیهالسلام
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تصویر از خود: برساختی انتقادی ـ ایدهآلیستی از هویت ملی؛ مورد مطالعه: دانشجویان دکترای دانشگاه اصفهان
پژوهش حاضر با هدف مطالعه و بازنمایی تجارب ذهنی دانشجویان از هویت ملی و عینیسازی آن صورت گرفته است. سؤال اصلی این است که نظم ساختاری و نظام معنایی مندرج در اذهان دانشجویان از هویت ملی چگونه است و مهمترین مؤلفههای معنایی آن کدام است؟ روش این مطالعه کیفی و از سنخ استراتژی تئوری دادهبنیاد انتخاب گردید. با استفاده از مصاحبههای عمدتاً باز و نیمه ساختاریافته، دادههای تحقیق از میان 27 نفر از دانشجویان دکترای دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 93-94 و 94-95 انتخاب گردید. یافتههای پژوهش و مقولات حاصل از فرآیند کدگذاری، حاکی از منظر و مدلی انتقادی ایدهآلیستی از معنای هویت ملی در بینالاذهان دانشجویان است که آگاهی و احساس تعلق آنان به مؤلفههای ایرانبودگی و تمایز و تفاوت از سایر ملتها را بر میسازد. مفاهیم محوری در این پژوهش چهار مقوله «خودخوانش انتقادی»، «مؤلفههای ایران بودگی»، «غشای ایدهآلیسم» و «خود آیینهگون» میباشد که از این میان تصویر دانشجویان از خودِملی بر دو مقوله «خودخوانش انتقادی» و «غشای ایدهآلیسم» بهعنوان مقولات هستهای و پایههای نظام معنایی آنان قرار دارد، بهنحوی که با وجود انتقادات فراوانی که از هویت ایرانی و منش ملی خود سراغ دارند، تلاش میکنند خود ملی را در پوشش و غشایی از ایدهآلیسم به دیگران نشان دهند.
http://www.jsfc.ir/article_47780_c62f2b7bc444497e74139d236cea2bbd.pdf
2017-05-22
125
162
هویت ملی
نظام معنایی
خودخوانش انتقادی
غشای ایدهآلیسم
خود آیینهگون
تئوری زمینهای
راضیه
مهرابی کوشکی
mehrabiraziye@gmail.com
1
دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
LEAD_AUTHOR
سیدجواد
امامجمعهزاده
javadmam@yahoo.com
2
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
حسین
مسعودنیا
hmas2005@yahoo.com
3
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
علی
ربانی
a.rabani@ltr.ui.ac.ir
4
دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی رویکرد تربیت معلم شایسته براساس اسناد تحولی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران
بهرغم تأکید اسناد بالادستی نظام تعلیم و تربیت، به پرورش و توسعه شایستگیهای پایه، جهت تعمیق هویت مشترک و حرفهای معلمان در ابعاد فردی، انسانی، اسلامی و ایرانی، فقدان الگوی مناسب تربیت معلم و عدم وجود چارچوب مدونی از شایستگیهای معلمان در برنامه درسی تربیت معلم، موجب بروز آشفتگی و سردرگمی در شیوه تربیت و تأمین منابع انسانی در دستگاه تعلیم و تربیت شده است. لذا هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی رویکرد تربیت معلم شایسته براساس اسناد تحولی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و ارائه الگوی مناسب آن است. بدینمنظور با استفاده از راهبرد نظریه دادهبنیاد در یک تحلیل کیفی، متن اسناد تحولی بالغ بر 544 صفحه بهطور دقیق مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. سپس 148 گزاره نشانگرِ عوامل و شرایط زمینهساز معلم شایسته استخراج و مقولهبندی شد. نتایج تحلیل طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی در قالب یک الگوی نظری، با محوریت مقوله اصلی (شایستگیهای معلمان)، شرایط علّی (هدفگذاری و برنامه درسی)، شرایط زمینهای (نهادها، سازمانها و ادارات دولتی و غیردولتی سهیم در امر تربیت رسمی و عمومی)، شرایط واسطهای (ویژگیهای فردی، اجتماعی و عوامل سازمانی)، راهبردها (برنامهریزی و توسعه حرفهای) و پیامدها (هویت یکپارچه توحیدی) منعکس شده است. یافتههای حاضر میتواند بهعنوان چارچوبی مفهومی برای طراحی و تدوین برنامه درسی تربیت معلم مبتنی بر شایستگیهای معلمان استفاده شود.
http://www.jsfc.ir/article_47781_a6450729043fd762be9f3286a246f33d.pdf
2017-05-22
163
186
تربیت معلم
معلم شایسته
اسناد تحولی آموزش و پرورش
پوران
خروشی
pooran.khorooshi@gmail.com
1
مدرس پردیس فاطمه زهراسلامالله علیها دانشگاه فرهنگیان اصفهان
LEAD_AUTHOR
احمدرضا
نصر
arnasr@edu.ui.ac.ir
2
استاد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
سیدابراهیم
میرشاه جعفری
sebrahimjafari@yahoo.com
3
استاد دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان
AUTHOR
نعمتالله
موسیپور
n_mosapour@yahoo.com
4
دانشیار پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
فراتحلیل عوامل مؤثر بر اخلاق سازمانی
پیچیدهتر شدن روزافزون سازمانها و افزایش میزان کارهای غیراخلاقی، غیرقانونی و غیرمسئولانه در محیطهای کاری، توجه مدیران و محققان را به بحث اخلاق سازمانی و مدیریت آن معطوف کرده است. این توجه به موضوع اخلاق سازمانی باعث شد که در سالهای اخیر تحقیقات زیادی درباره عوامل مؤثر بر اخلاق در محیطهای کاری انجام شود. تحقیق حاضر درصدد بررسی مهمترین عوامل تأثیرگذار بر اخلاق سازمانی در تحقیقات انجامشده در ایران با استفاده از روش فراتحلیل است. جامعه آماری تحقیق همه مقالات معتبر علمی است که در سالهای 1380 تا 1393 با موضوع اخلاق سازمانی منتشر شده است. در نهایت 36 تحقیق انتخاب و با نرمافزار CMA2 مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که در مجموع رابطه 44 متغیر با اخلاق سازمانی در تحقیقات مختلف بررسی شده است. از بین این متغیرها، سه متغیر تعهد سازمانی، فرهنگ سازمانی و رضایت شغلی بیشترین تأثیر را بر اخلاق سازمانی داشتهاند. نتایج فراتحلیل نشان داد که اندازه اثر بین تعهد سازمانی و اخلاق سازمانی با 0/55 در حد بالا و اندازه اثر ترکیبی فرهنگ سازمانی و اخلاق سازمانی با 0/49 در حد متوسط قرار دارد. رابطه رضایت شغلی و اخلاق سازمانی، در تحقیقات مرور شده معادل 0/38 و در حد متوسط است.
http://www.jsfc.ir/article_47782_890717dbc7ae49a769b399add04fc9b0.pdf
2017-05-22
187
211
اخلاق سازمانی
فراتحلیل
تعهد سازمانی
فرهنگ سازمانی
رضایت شغلی
سیداحمد
میرمحمدتبار
ahmad.mirtabar@stu.um.ac.ir
1
دانشجوی دکترای جامعهشناسی دانشگاه فردوسی مشهد
LEAD_AUTHOR
علیاکبر
مجدی
majdi@um.ac.ir
2
استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
مریم
سهرابی
m.sohrabi.artan@gmail.com
3
کارشناسارشد جامعهشناسی دانشگاه مازندران
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رابطه سبک زندگی اسلامی با هویت اخلاقی و خودکنترلی در نوجوانان
در این پژوهش به بررسی رابطه سبک زندگی اسلامی با هویت اخلاقی و خودکنترلی در نوجوانان به روش توصیفی و علّی پرداخته شده است. جامعه آماری این تحقیق، کلیه دانشآموزان پسر پایه دوم و سوم دوره دوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی 93-94 بودند که 380 دانشآموز بهعنوان نمونه آماری از میان آنها به روش نمونهگیری خوشهای تصادفی چند مرحلهای، انتخاب گردید. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامههای سبک زندگی اسلامی، هویت اخلاقی و خودکنترلی استفاده شد و دادههای بهدست آمده با شاخصهای آماری توصیفی، ضریب همبستگی و رگرسیون، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر طبق نتایج حاصل از پژوهش، بین نمره کلی سبک زندگی اسلامی با هویت اخلاقی و خودکنترلی در نوجوانان، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندمتغیری نشان داد که سبک زندگی اسلامی و برخی شاخصهای آن میتوانند میزان هویت اخلاقی و نیز خودکنترلی را در نوجوانان تبیین کنند.
http://www.jsfc.ir/article_57091_0412347343f3caf2df7e500de0104924.pdf
2017-05-22
213
229
سبک زندگی اسلامی
هویت اخلاقی
خودکنترلی
نوجوانان
شیما
پژوهینیا
sh.pajouhinia@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
سیدمحمدحسن
فاطمی اردستانی
fatemiardestani@gmail.com
2
کارشناسارشد علوم قرآن و حدیث دانشکده اصولالدین تهران
LEAD_AUTHOR
محمود
اسلامی
raha7053@yahoo.com
3
کارشناسارشد مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامشهر
AUTHOR
معصومه
کفیلی یوسفآباد
masumeh.kafili@mailfa.com
4
کارشناسارشد روانشناسی تربیتی دانشگاه الزهراسلامالله علیها
AUTHOR